ویکی شیعه:تحقیق دست‌اول ممنوع
ممنوعیت تحقیق دست‌اول یکی از سیاست‌های اصلی ویکی‌شیعه است که شامل موارد زیر میشود: حقایقی که هنوز چاپ نشده‌اند، استدلال‌ها، گمانه‌زنی‌ها، ایده‌ها، هرگونه تحلیل به چاپ‌نرسیده از داده‌های خام، و همچنین کنار هم گذاشتن مطالب چاپ‌شده به گونه‌ای که در کنار همدیگر دیدگاه خاصی را پیش برده که هیچکدام از آن منابع به‌تنهایی و به‌وضوح از آن دیدگاه حمایت نکنند.
ویکی‌شیعه محلی برای انتشار این موارد و نیز نظرها، تجربیات، یا استدلال‌های کاربران ویکی نیست. نقل از منابع و اجتناب از تحقیق دست‌اول پیوندی ناگسستنی دارند. همچنین با دو سیاست دیگر دیدگاه بی‌طرف و ویکی شیعه:تأییدپذیری از این‌رو آن‌ها را نباید جدا از یکدیگر تفسیر کرد.
برای نشان دادن اینکه شما مشغول انجام تحقیق دست‌اول نیستید، باید که مطلبتان را به منابع معتبری ارجاع دهید که مستقیماً دربارهٔ موضوع مورد بحث صحبت بکنند و مستقیماً و بدون ابهام اطلاعات ارائه‌شده در مقاله را آن‌گونه که نوشته شده است تأیید کنند.
تحقیق دست‌اول چیست
تحقیق دست‌اول در ویکی‌شیعه به مطالب، ادعاها و تحلیل‌هایی اشاره دارد که هنوز توسط مراجع نامدار و معتبر منتشر نشده‌اند. آن شامل نظریه‌ها، داده‌ها، دعاوی، استدلال‌ها و دیدگاه‌های منتشرنشده یا هر تفسیر، واکاوی یا تولید جدیدی از داده‌ها، بیانات، مفاهیم و استدلال‌هایی میشود که به قول یکی از بنیانگذاران ویکی‌پدیا، جیمی ولز، به معنی «بازخوانی‌ای نوین یا تفسیر تاریخی جدیدی» است.
تحقیق دست‌اول همچنین شامل اصطلاح‌سازی‌های چاپ‌نشده و هرگونه تحلیل یا ترکیب مطالب چاپ‌شده میشود به نحوی که به نظر آید که در راستای پیشبرد موضع خاصی‌است. مطالبی که به مقاله‌ها افزوده میشود باید مستقیماً و واضحاً توسط مراجع یادشده در مقاله تأیید شود.
نکته: استفاده از منبع اولیه الزاماً به معنی تحقیق دست اول نیست.
ترکیب چاپ‌نشدهٔ مطالب چاپ‌شده
کنار هم گذاشتن و ترکیب، زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویرایشگر منابع مختلف را به‌گونه‌ای کنار هم قرار می‌دهد که به نتیجه‌ای جدید می‌رسد که در هیچکدام از منابع نیامده است. به طور مشابه از ترکیب کردن بخش‌های مختلف یک منبع برای رسیدن به نتیجه‌ای که در آن منبع نیامده‌است پرهیز کنید. حتی اگر مطالب توسط منابع معتبر چاپ شده باشند، نباید به‌گونه‌ای در کنار هم چیده شوند که باعث ایجاد تحقیق دست اول شود.
ویراستاران معمولاً به اشتباه فکر می‌کنند که اگر الف یک منبع موثق چاپ‌شده باشد و ب هم یک منبع موثق چاپ‌شده باشد، آنگاه می‌توان این دو را ترکیب کرده و موضع پ را پیش برد؛ ولی باید توجه داشت که این مثالی از ترکیب چاپ‌نشدهٔ مطالب چاپ‌شده به منظور پیشبرد یک دیدگاه خاص است و تحقیق دست‌اول به حساب می‌آید. «الف و ب پس آنگاه پ» تنها هنگامی قابل قبول است که یک منبع موثق چاپ‌شده این استدلال را در مورد موضوع مقاله به کار برده باشد.
اگر در مورد موضوعی، هیچ منبع معتبر سومی موجود نیست، ویکی‌شیعه نباید در آن مورد مقاله‌ای داشته باشد.
اگر شما مطلب را به گونه‌ای استفاده کنید که مستقیماً و بدون ابهام آنچه به آن‌ها نسبت می‌دهید را ذکر نکرده باشند، نوشته شما تحقیق دست اول به حساب می‌آید.
ارجاع به خودتان
ویکی‌شیعه کاربران را از استفاده از اطلاعات شخصی‌شان بدون ارجاع به منابع نهی می‌کند. اگر ویرایشگری نتایج تحقیقش را توسط انتشارات معتبری چاپ کرده، می‌تواند آن موضوع را به صورت سوم شخص وارد کرده و به آن منبع ارجاع بدهد، مشروط به اینکه در حین انجام این کار به سیاست دیدگاه بی‌طرف وفادار بماند.
تفسیر منابع اولیه
تمامی ادعاهای تفسیری یا تحلیلی از منابع دست اول باید به یک منبع دست دوم (ثانویه) ارجاع داده شود و نباید تحلیل دست اول از منبع اولیه توسط کاربران ویکی‌شیعه انجام شود.
برای اجتناب از هرگونه پژوهش دست‌اول و نیز برای کمک به ارتقای سطح مقاله‌های ویکی‌شیعه، هر مطلب برگرفته از منبعی دست‌اول و نیز هرگونه تعمیم، تحلیل، ترکیب، تفسیر یا ارزیابی اطلاعات یا داده‌ها باید توسط انتشارات مستقل، مورد اعتماد و معروفی به چاپ رسیده باشد و از طریق وب یا کتابخانه‌ای عمومی در دسترس باشد.
چه چیزهایی تحقیق دست اول نیست
خلاصه کردن منابع بدون تغییر معنی آن تحقیق دست اول نیست، بلکه ویرایشگری خوب است. بهترین روش نوشتن مقالات در ویکی‌شیعه این است که اطلاعات را از منابع معتبر جمع کرده و آن‌ها را از زبان خودمان بازنویسی کنیم، ولی باید به قصد اولیه نویسندگان وفادار ماند، و هر ادعا را به منبعی که به صورت آشکار آن ادعا را می‌کند نسبت داد.
سیاست «تحقیق دست‌اول ممنوع» مانع از انجام محاسبات ساده (مانند جمع و تفریق اعداد، گرد کردن آن‌ها، محاسبه درصدها، تبدیل واحدها، کشیدن نمودار، یا محاسبه سن یک فرد) نمی‌شود. اینگونه اطلاعات را می‌توان محاسبه کرد و به مقالات افزود حتی اگر در منابع دست دوم موجود نباشند لیکن این امر باید به گونه‌ای باشد که نه اهمیت و برجستگی داده‌ها تغییر کند و نه نیازی به فرض جدیدی خارج از آنچه در منبع ذکر شده‌است باشد. مثلاً اگر منبع چاپ‌شده شمار آراء داده‌شده به یک نامزد در انتخابات را ارائه کرده باشد نوشتن درصد آرا در کنار شمار آن‌ها به شرطی که محاسبه‌ای ساده باشد و تمام آرا از یک منبع اخذ شده باشد تحقیق دست‌اول نیست. استنتاج‌هایی از این دست نباید به گونه‌ای باشند که در جهت پیشبرد موضعی خاص باشند و همچنین نباید بر اساس مطالبِ منابعی باشند که در ارتباط با موضوع دیگری به چاپ رسیده‌اند.
تحقیقی که شامل جمع‌آوری و مرتب کردن مطالب از منابع موجود است، در صورتی که با سیاست‌های ویکی‌شیعه سازگار باشد، تشویق میشود؛ به این کار «تحقیق بر پایه منابع» گفته میشود، و جهت نوشتن یک دانشنامه ضروری است؛ ولی مواظب باشید که فرای آنچه در منابع آمده را ذکر نکنید، یا آن‌ها را از طُرُقی که مقصود منبع نبوده به یکدیگر مرتبط نکنید. نقل مطالب بدون توجه به محتوای کلی آن نیز مجاز نیست. به‌صورت خلاصه، به آنچه منابع گفته‌اند بچسبید.
محاسبه‌های سرراست
محاسبه‌های سرراست تحقیق دست اول حساب نمی‌شوند، به شرطی که بین کاربران اجماع شده باشد که نتیجه محاسبه واضح، درست و بازتاب معناداری از منابع است. جمع زدن اعداد یا حساب کردن سن شخص نمونه‌هایی از محاسبه‌های سرراست‌اند.
تصاویر
عکس‌های تولید شده توسط کاربران ویکی‌شیعه مصداق تحقیق دست اول به حساب نمی‌آیند تا زمانی که نظرات و استدلال‌های جدیدی ارائه نمی‌کنند به عبارت دیگر عکس‌ها نباید پیش‌برنده دیدگاهی باشند که خود تحقیق دست اول به حساب می‌آید.
تصاویری که مصداق تحقیق دست اول هستند نباید در ویکی‌شیعه استفاده شوند. دستکاری ویراستاران در عکس‌ها به منظور مخدوش کردن واقعیات یا مواضعی که عکس نشان می‌دهد، قابل قبول نیست. اگر چنین شود و دستکاری در عکس ارزش دانشنامه‌ای آن را زیر سؤال ببرد باید حذف شود.
چرا جای تحقیق دست‌اول اینجا نیست
- انگیزهٔ اصلی پشت سیاست تحقیق دست‌اول ممنوع مبارزه با یک معضل است: تا افرادی با نظریه‌های شخصی‌ای که تنها عدهٔ کمی آن را جدی می‌گیرند از ویکی‌شیعه به عنوان تریبونی برای تبلیغ نظریاتشان استفاده نکنند. چون این گونه افراد به تحلیل‌های بی‌نام‌ونشان و غیرمعتبر خودشان ارجاع می‌دهند و عامهٔ متخصصان کار آن‌ها را جدی نمی‌گیرند و به همین دلیل موفق به چاپ مطالبشان در ژورنال‌های معتبر و نامدار نمی‌شوند.
- وظیفهٔ ویکی‌شیعه در قبال خوانندگانش این است اطلاعاتی که ایشان می‌خوانند قابل‌اطمینان و مُوَثّق باشد؛ بنابراین ما تنها به منابع چاپ شدهٔ معتبر و مُوَثّق تکیه می‌کنیم. برای کسب اطلاع از چگونگی قضاوت پیرامون وثوق و اطمینان‌پذیری منابع به ویکی شیعه:منابع معتبر رجوع کنید.
- مراجع معتبر به خواننده، منابعی معرفی می‌کنند که با رجوع به آن‌ها می‌تواند پژوهش شخصی خود را به کمک آن‌ها پی بگیرد. فراموش نکنیم کسانی هستند که برای تحقیق پیرامون موضوعی در قدم اول به یک دانشنامه رجوع می‌کنند، نه در قدم آخر.
- تکیه بر منابع موثق و قابل ارجاع، به ایضاح این نکته که همهٔ دیدگاه‌ها در مقاله مطرح شده‌اند کمک می‌کند و از این رو به بی‌طرفانه شدن مقاله بر اساس سیاست وش:دبط مدد می‌رساند.
- تکیه بر منابع معتبر ممکن است افراد را به مشارکت تشویق کند. مثلاً اگر کسی منبع مهمی را می‌شناسد که در مقاله از آن بهره گرفته نشده‌است، ممکن است با اطمینان و طیب‌ِخاطر بیشتری آن مطالب مهم را در مقاله بگنجاند.